Enellektüel Sermaye Nedir ?
Eylül 23, 2022ELEKTRONİK SERBEST MESLEK MAKBUZU UYGULAMASI
Muhasebe Bilenler Topluluğu’nun Değerli Uyeleri;
Meslek Makbuzu Başvuru Kılavuzu”na uygun olarak gerekli başvuru işlemleri yerine getirilecektir. Başvuru için mali mühür almak gerekecektir. Mali mühürle elektronik ortamda yapılan işlemin kaynağı, bütünlüğü, geçerliliği, içeriği ve gizliliği sağlanmaktadır. Vergi Usul Kanunu açısından hak ve yükümlülükler yine mali mühre bağlıdır. Mali mühür elektronik anlamda işlemlerin gerçekleştirilmesini sağlayan bir güvenlik sertifikası mahiyetindedir. Kısaca mali mühürler TÜBİTAK tarafından ve TÜBİTAK’ın sorumluluğunda üretilmektedir. Mali mühürler esasen içinde sertifikaların bulunduğu bir akıllı kart şeklindedirler. Bu kartlar yine bir USB kart okuyucu ile beraber ücreti mukabili 5 yıl garantili olarak TÜBİTAK tarafından mükelleflere verilmektedir. e-SMM kullanmak isteyenler mali mühür almak için TÜBİTAK’a başvururlar.
2.1.Mali Mühür Başvuru Süreci
Başvuru sırasında sorun yaşamamak için şunlara dikkat etmek gerekir.
a) İnternet Explorer veya Mozilla Fİrefox kullanılmalı (Biz Internet Explorer kullandık). Chrome, Opera, Microsoft Edge ve diğer tarayıcılarla sorunlar çıkmaktadır.
b) Java’nın “Java6 Update 37 sürümü”nün hem 64 bit sürümü hem de 32 bit sürümü yüklenmelidir. Daha üst java sürümleri de kullanılabilir ancak daha alt java sürümleri yüklü ise önce diğer sürümler kaldırılarak daha sonra bu sürüm yüklenmelidir. Diğer sürümler ile uyumlu değildir.
c) http://mm.kamusm.gov.tr/ sayfası açılır. Başvuru süreci bölümü tıklanarak gerekli bilgiler doldurulur. Önemli nokta Sertifika Bilgileridir. HSM veya AKILLI KART VE KART OKUYUCUSU seçenekleri ile üretilecek sertifika sayısı seçilir. HSM Donanımsal Güvenlik Modülünde içerisine mali mühür sertifikasının yüklendiği çok daha fazla işlem yapma kapasitesine sahip bir mühür çeşididir. Bu seçeneği çok fazla e-fatura düzenleyecek firmaların tercih etmesi gerekir. Örneğin saniyede 45-50 serbest meslek makbuzu kesen bir serbest meslek erbabı bu yöntemi tercih etmelidir. Akıllı Kart ve Kart Okuyucu seçeneğinde elektronik mali mühür oluşturma verisi elektronik mali mühür oluşturma verisinin güvenliğini ve gizliliğini temin edecek teknik özelliklere sahip bir kartın içerisinde yer almaktadır. Bu mali mühür türünün USB ve masaüstü olarak iki seçeneği vardır. Genelde mükellefler USB seçeneğini seçmektedirler. Bu seçenekte 10 -12 saniyede bir serbest meslek makbuzu imzalanacağından serbest meslek makbuz ihtiyacı bu düzeyde olan serbest meslek erbabının bu mali mühür seçeneğini tercih etmesi gerekir.
Mali mühür cihazı geldikten sonra “www.efatura.gov.tr” internet adresinde e-smm başvuru ekranındaki bilgiler doldurulacaktır. Elektronik Serbest Meslek Makbuzu Başvuru Kılavuzu detaylı bilgiyi içermektedir. e-Serbest Meslek Makbuzu Uygulamasına özel entegratör aracılığıyla dahil olmak isteyen mükellefler; doğrudan Başkanlıktan izin almış özel entegratörlerden herhangi birine başvuracak olup, bu mükelleflerin ayrıca Başkanlığa başvuruda bulunmalarına gerek bulunmamaktadır.
2.2. Elektronik Serbest Meslek Makbuzu Düzenleme Seçenekleri
Mükellefler, tebliğ taslağına göre e-Serbest Meslek Makbuzu Uygulamasından;
a) Kendi bilgi işlem sistemlerinin Başkanlık sistemlerine entegrasyonu yoluyla,
b) e-Serbest Meslek Makbuzu Uygulamasına ait temel fonksiyonların internet üzerinden genel kullanımını sağlamak amacı ile Başkanlık tarafından oluşturulan ve www.efatura.gov.tr internet adresinde hizmete sunulan GİB Portalı aracılığıyla, (ŞAHSİ UYARIM e-serbest meslek raporunun portal üzerinden nasıl verileceği henüz belli değildir. Kanaatime göre bu yöntem kullanılamayacaktır.)
c) Başkanlıktan izin almış özel entegratörlerin bilgi işlem sistemleri aracılığıyla,
olmak üzere üç yöntemden herhangi birini seçerek yararlanabileceklerdir. Bu yöntemleri daha detaylı inceleyelim.
a)Portal Yöntemi: Maliye Bakanlığı tarafından ücretsiz sunulan bir hizmettir. www.efatura.gov.tr adresi üzerinde yer alan portal üzerinden e-smm kesebilirsiniz. Ancak bu yöntemde makbuzlar elle kesilip sisteme kaydedildiğinden yavaşlık söz konusudur. Bu yöntemde aynı anda birden fazla kullanıcı makbuz kesemez. Mali mühür cihazı e-smm kesmek için bilgisayarınıza takılı olmalıdır. Bir de bu şekilde kesilen ve alınan e-smm şimdilik portal üzerinde en fazla 6 ay saklanmaktadır. Bu sebeple
portal üzerinden kesilen e-smm’lerin bilgisayarınıza indirilerek saklanması gerekmektedir. Bu sistemi aylı e-smm hacmi 500 faturayı geçmeyecek serbest meslek erbabına tavsiye edebiliriz. (ŞAHSİ UYARIM e-serbest meslek raporunun portal üzerinden nasıl verileceği henüz belli değildir. Kanaatime göre bu yöntem kullanılamayacaktır. Elektronik serbest meslek makbuzunda e-arşiv fatura modeli esas alınmıştır. E-arşiv faturada portal uygulaması bulunmamaktadır)
b)Özel Entegrasyon Yöntemi: Bu yöntemde Maliye Bakanlığı’ndan yetki almış bilgisayar yazılım firmaları ile anlaşma yapılmak sureti ile e-smm kesilir. Bu yöntemde birden fazla kullanıcı aynı anda makbuz kesebilir. Yazılım firması ile anlaşmanıza bağlı olarak saklama hizmeti de alınmış ise e-smm’ler yazılımcı tarafından saklanabilir. Yine anlaşmanıza ve yazılım firmasının sistemine bağlı olarak mali mühür cihazınızın her an bilgisayarınıza takılı olması zorunluluğu yoktur. Bu yöntemi aylık makbuz hacmi 501-5000 arası olan serbest meslek erbabına tavsiye edebiliriz. Başkanlıktan e-Serbest Meslek Makbuzu özel entegratörlüğü izni alanlar, hizmet verdikleri mükelleflere ait e-Serbest Meslek Makbuzu veya e-Serbest Meslek Makbuzu Raporu bilgilerini, e-Serbest Meslek Makbuzu ve Raporu oluşturma, imzalama, Başkanlığa raporlama amacı dışında kullanamaz ve işleme taraf olanların yazılı izni olmaksızın üçüncü kişilerle paylaşamazlar. Özel entegratörler bu faaliyetleri kapsamında elde ettiği ticari sır niteliğindeki e-Serbest Meslek Makbuzu ve Raporu bilgilerinin güvenliğinden ve gizliliğinden sorumludurlar. Tebliğe konu uygulamalar kapsamında hizmet verme izni iptal edilen özel entegratörler, bu konuda hizmet verdiği mükellefleri uyarmak zorundadır. İzni iptal edilen özel entegratörden hizmet alan mükellefler başka bir özel entegratörle anlaşmak, GİB Portal uygulamasını kullanmak ya da uygulamayı kendi bilgi işlem sistemleri üzerinden kullanma alternatiflerinden kendilerine en uygun olanı seçmek zorundadırlar.
c)Doğrudan Entegrasyon Yöntemi: Bu yöntemde kendi bilgi işlem servisinizi doğrudan doğruya Maliye Bakanlığı sistemine entegre ederek e-serbest meslek makbuzu kesebilirsiniz. Bu yöntemi kullanabilmek için Maliye Bakanlığı’ndan izin almak gerekir. Maliye Bakanlığı belirli şartların varlığı halinde izin vermektedir. Örneğin sisteminizin 7 gün 24 saat açık olmasını istemekte kendi testlerinden başarı ile geçmenizi beklemektedir. Herhangi bir sebeple ana makinanız sisteme 48 saatten fazla bağlanamazsa, izninizi iptal ederek portal hesabınızı açmaktadır. Bu yöntemi aylık makbuz hacmi 5001’den fazla olan serbest meslek erbabına tavsiye edebiliriz. e-Serbest Meslek Makbuzu Uygulamasından kendi bilgi işlem sistemlerini Başkanlık sistemlerine entegrasyonu yöntemiyle yararlanmak için Başkanlığa yapılan başvurular; Başkanlık tarafından mükellefe ait sistemin yapısı, işleyişi ile bu sistemde elektronik olarak düzenlenen e-Serbest Meslek Makbuzu örneklerinin, bu Tebliğde ve www.efatura.gov.tr internet adresinde yayımlanan teknik kılavuzlarda belirlenen usul ve esaslara uygun olup olmadığı açısından değerlendirilecektir. Başkanlık gerek görmesi halinde ilave teknik bilgi ve belge talebinde bulunabilecektir. Değerlendirme aşamasında eksiklikleri tespit edilen mükelleflere, söz konusu eksiklikleri gidermeleri için en çok bir yıl süre verilir. Bu süre içerisinde eksikliklerini gidermeyen mükelleflerin başvuruları reddedilir.
Bu yöntemlerden herhangi birinden bir diğerine kolayca geçilebilir. Serbest meslek erbabının yıl içerisinde ekonomik gelişmelere bağlı olarak iş hacmi artmış veya azalmış olabilir. Buna bağlı olarak bir diğer yönteme geçilebilir.
2.3. e-Serbest Meslek Makbuzu Düzenlenmesi ve Teslimi
Model olarak e-arşiv fatura esası örnek alınmıştır. e-Serbest Meslek Makbuzu, yeni bir belge türü olmayıp, kağıt serbest meslek makbuzu ile aynı hukuki niteliklere sahiptir. Vergi Usul
Kanunu’nun 236’ncı maddesinde serbest meslek erbabının, mesleki faaliyetlerine ilişkin her türlü tahsilatı için iki nüsha serbest meslek makbuzu tanzim etmek ve bir nüshasını müşteriye vermek, müşterinin de bu makbuzu istemek ve almak mecburiyetinde olduğu hüküm altına alınmıştır. Serbest meslek erbabının, elektronik ortamda oluşturdukları serbest meslek makbuzunu elektronik ortamda muhafaza etmeleri gerekmektedir. Düzenlenecek e-Serbest Meslek Makbuzlarında bu belgelerin Başkanlık sistemlerinden elektronik ortamda sorgulanması, doğrulanması ve görüntülenmesine imkan vermek üzere karekoda belge üzerinde yer verilmesi zorunludur
Elektronik ortamda düzenlenen ve elektronik sertifika ile imzalanan e-Serbest Meslek Makbuzu belgesinin, muhatabının talebi çerçevesinde ıslak imzalı kağıt çıktısı verilerek ya da elektronik ortamda iletilerek teslim edilmesi gerekmektedir. e-Serbest Meslek Makbuzu çıktısının ıslak imza ile imzalanması yerine serbest meslek erbabının imzasının notere tasdik ettirilip, e-Serbest Meslek Makbuzu üzerine atılacak ıslak imza yerine geçmek üzere hazır imzalı olarak düzenlenip teslim edilmesi de mümkündür.
e-Serbest Meslek Makbuzu belgesinde aşağıda yer alan bilgilerin bulunması zorunludur.
a) Serbest meslek erbabının; adı, soyadı, vergi dairesi, VKN veya TCKN’si, adresi,
b) Müşterinin adı, soyadı veya unvanı, adresi, vergi mükellefi ise vergi dairesi, VKN veya TCKN’si;
c) Belgenin düzenlenme tarihi ile saat ve dakika olarak düzenlenme zamanı ve belge numarası,
ç) Alınan paranın miktarı (varsa vergi tevkifatı tutarları ve katma değer vergisi tutarları ayrıntılı olarak gösterilecek şekilde),
Serbest meslek erbabının e-serbest meslek makbuzlarına ihtiyaç gördükleri ilave bilgileri eklemesi mümkündür.
2.3. e-Serbest Meslek Makbuzu Raporu
e-Serbest Meslek Makbuzu uygulamasını kendi bilgi işlem sistemlerinin Başkanlık sistemleri ile entegrasyonu yöntemi ile kullanan mükellefler ve e-Serbest Meslek Makbuzu hizmeti verme konusunda Başkanlıktan izin alan özel entegratörler, elektronik ortamda oluşturulan e-Serbest Meslek Makbuzu belgelerine ilişkin olarak, Başkanlığın www.efatura.gov.tr internet adresinde yayınlanan veri formatı ve standardına uygun “e-Serbest Meslek Makbuzu Raporu”nu elektronik sertifika ile zaman damgalı olarak imzalayarak www.efatura.gov.tr internet adresinde yayınlanan teknik kılavuzlarda açıklanan yöntem veya yöntemlerle Başkanlık sistemine elektronik ortamda aktarmak zorundadır. (ŞAHSİ UYARI portal sisteminde e-serbest meslek makbuzu düzenleyenler için raporun nasıl verileceği kısmı yine boşlukta kalmıştır. Şahsi kanaatim portal yöntemine e-smm için izin verilmeyecektir.)
Başkanlık, e-Serbest Meslek Makbuzu raporunun aktarım süresini ve yöntemini belirlemeye, değiştirmeye, sektörler ve mükellef grupları itibariyle farklı veri aktarım süresi ve yöntemi belirlemeye yetkilidir.
Başkanlık, yazı ile bildirmek şartıyla e-Serbest Meslek Makbuzu Raporlarının ve elektronik ortamda arşivlenen belgelerin uzaktan erişimine açılmasını isteyebilir. Erişim ve raporlama
gereklerinin yerine getirilmiş olması, mükellefin e-Serbest Meslek Makbuzlarını muhafaza ve ibrazı ödevlerini ortadan kaldırmaz.
3. Sonuç
Elektronik serbest meslek makbuzu serbest muhasebeci mali müşavirler ve yeminli mali müşavirler için çok sorun çıkarmayacak olsa da avukatlar, doktorlar, mimarlar, diş hekimleri gibi meslek mensupları için tevkifat hesaplamaları, net, brüt ücret hesaplamaları gibi hususlarda sorunlar meydana getirebilir. Uygulamadan yararlanmak için bilgisayar, internet ve özel entegratörlerle anlaşma yükümlülükleri ekstra mali külfetler meydana getirebilecektir. Her ay verilecek e-serbest meslek raporları da başkaca sorunları da gündeme getirebilir. Serbest Muhasebeci Mali Müşavir Selçuk GÜLTEN olarak şahsi tavsiyem serbest meslek hasılatı 50.000,00 TL ve üzeri olan serbest meslek erbabının sisteme dahil olması yönündedir. Yeni büro açmış, henüz müşterisi yeteri kadar olmayan serbest meslek erbaplarına yeni masraflar çıkarmak çok da uygun olmayacaktır. 16.10.2017 tarihi itibarıyla bu yazı hazırlanmıştır.
Saygılarımla
S.M.Mali Müşavir
Selçuk GÜLTEN
