GİDER  PUSULASI  TANIMI , HANGİ DURUMLARDA DÜZENLENECEĞİ , SINIRLAMANIN OLUP OLMADIĞI VE  ORANLARI HAKKINDA BİLGİLER

 *Gider Pusulası Tanımı ,

213  Sayılı  Vergi  Usul  Kanunu’nun 234. Maddesine  göre  Gider  Pusulası  Fatura hükmündedir.

*Hangi Durumlarda Düzenlenir,

Vergiden muaf esnaf ile vergi mükellefi olmayan kişilerden hizmet veya mal alındığında, tüketicilere  satılan  malların tüketici  tarafından iade edilmesi  halinde, basit  usulde  vergilendirilen  mükelleflerden  sabit kıymet  alındığında,

Gelir Vergisi Kanunu’nun 18. maddesinde  düzenlenen  istisnadan  faydalananlardan  eser alındığında ve arızi olarak serbest   meslek  faaliyetinde  bulunanlara  ödeme  yapıldığında  düzenlenir.

Maliye  Bakanlığı, yayımladığı tebliğler ile gider pusulasının  kapsamını  genişletmiş  ve uygulanabilir durumları, verdiği çok sayıda  özelgeler  ile açıklığa kavuşturmuştur.

Bu durumda  gider pusulası;  vergiden muaf esnaf ile yapılan ticari işlemlerin yanı sıra nihai tüketicilerden alınan mal ve hizmetler, iadeler, telif ödemeleri vb. çok sayıda işlem için de kullanılmaktadır.

***Konu ile ilgili olarak Maliye Bakanlığının düzenlemiş olduğu  02.01.2012 tarihli B.07,1.GİB.4.41.15.02-VUK-2011/5-2 sayılı  özelgesinde  konuya  açıklık  getirilmiş  ve Gider  Pusulalarında  gösterilen  bedellere  ilişkin  bir  üst  tutar sınırının  olmadığı  açıkça belirtilmiştir. 

Burada  dikkat  edilmesi gereken  en temel  husus  vergiyi  doğuran olayın gerçek  mahiyeti esastır  ilkesine  riayet  ederek  usul  hükümleri  çerçevesinde  şekil  şartlarına ve kurallara  uygun olarak düzenlenmesidir. 

*Vergiden Muaf Esnaf kimlerdir,

                    193 Sayılı Gelir Vergisi  Kanunu’nun 9. Maddesinde açıkça tanımlanmıştır.

Ticaret ve sanat erbabından aşağıda yazılı şekil ve suretle çalışanlar gelir vergisinden muaftır.

  1 –  Motorlu nakil vasıtaları kullanmamak şartı ile gezici olarak veya bir iş yeri açmaksızın perakende ticaret ile iştigal edenler (Parantez içi cümle: 22.07.1998 tarih ve 4369 sayılı Kanunun 26 ncı maddesiyle ve 01.01.1999 tarihinden geçerli olarak değişmiştir.)  (Giyim eşyalarıyla zati ve süs eşyaları, değeri yüksek olan ev eşyaları ile pazar takibi suretiyle gıda, bakkaliye ve temizlik maddelerini ve sabit iş yerlerinin önünde sergi açmak suretiyle o iş yerlerinde satışı yapılan aynı neviden malları satanlar hariç) ;

  2 –  Bir iş yeri açmaksızın gezici olarak ve doğrudan doğruya müstehlike  iş yapan hallaç, kalaycı, lehimci, musluk tamircisi, çilingir, ayakkabı tamircisi, kundura boyacısı, berber, nalbant, fotoğrafçı, odun ve kömür kırıcısı, çamaşır yıkayıcısı ve hamallar gibi küçük sanat erbabı;

  3 –  Köylerde gezici olarak her türlü sanat işleri ile uğraşanlar ile aynı yerlerde aynı işleri bir iş yeri açmak suretiyle yapanlardan 47’nci maddede yazılı şartları haiz bulunanlar (51’inci madde şümulüne girenler bu muafiyetten faydalanamazlar);

  4 –  Nehir, göl ve denizlerde ve su geçitlerinde toplamı 50 rüsum tonilatoya (50 rüsum tonilato dahil) kadar makinesiz veya motorsuz nakil vasıtaları işletenler; hayvanla veya bir adet hayvan arabası ile nakliyecilik yapanlar (Bu bentte yazılı ölçüler, birlikte yaşayan eşlerle velayet altındaki çocuklar hakkında veya ortaklık halindeki işletmelerde, bu kimselerin veya ortaklığın işlettiği vasıtalar toplu olarak nazara alınmak suretiyle tespit edilir);

  5 –  Ziraat işlerinde kullandıkları hayvan, hayvan arabası, motor, traktör gibi vasıtalar veya sandallarla nakliyeciliği mutat hale getirmeksizin ara sıra ücret karşılığında eşya ve insan taşıyan çiftçiler;

  6 –  Evlerde kullanılan dikiş, nakış, mutfak robotu, ütü ve benzeri makine ve aletler hariç olmak üzere, muharrik kuvvet kullanmamak ve dışarıdan işçi almamak şartıyla; oturdukları evlerde imal ettikleri havlu, örtü, çarşaf, çorap, halı, kilim, dokuma mamûlleri, kırpıntı deriden üretilen mamûller, örgü, dantel, her nevi nakış işleri ve turistik eşya, hasır, sepet, süpürge, paspas, fırça, yapma çiçek, pul, payet, boncuk işleme, tığ örgü işleri, ip ve urganları, tarhana, erişte, mantı gibi ürünleri işyeri açmaksızın,

(7162 sayılı Kanunun 1’inci maddesiyle eklenen ibare Yürürlük; 30.1.2019) veya yıl içinde gerçekleştirilen satış tutarı, ilgili yıl için geçerli olan asgari ücretin yıllık brüt  tutarından  fazla olmamak üzere, internet ve benzeri elektronik ortamlar üzerinden satanlar.  Bu ürünlerin, pazar takibi suretiyle  satılması  ile ticarî, ziraî veya  meslekî  faaliyetleri dolayısıyla gelir veya  kurumlar  vergisi  mükellefi  olanların düzenledikleri hariç olmak üzere; düzenlenen  kermes, festival, panayır ile kamu kurum ve kuruluşlarınca  geçici olarak belirlenen yerlerde satılması  muaflıktan  faydalanmaya  engel değildir

  7 –  Ticari işletmelere ait atıkları mutat olarak veya belli aralıklarla satın alanlar hariç olmak üzere, bir işyeri açmaksızın kendi nam ve hesabına münhasıran kapı kapı dolaşmak suretiyle her türlü hurda maddeyi toplayarak veya satın alarak bu malların ticaretini  yapanlara  veya  tekrar  işleyenlere  satanlar;

(6322 sayılı kanunun 4.maddesiyle değişen bent; Yürürlük 15.06.2012)

  8 –  Bu Kanunun 47 nci maddesinde yazılı şartları haiz olanlardan kendi ürettikleri ürünleri satanlara münhasır olmak üzere el dokuma işleri, bakır işlemeciliği, çini ve çömlek yapımı,  sedef kakma ve ahşap oyma işleri, kaşıkçılık, bastonculuk, semercilik, yazmacılık, yorgancılık, keçecilik, lüle ve oltu taşı işçiliği, çarıkçılık, yemenicilik, oyacılık ve bunlar gibi geleneksel, kültürel, sanatsal değeri olan ve kaybolmaya yüz tutan meslek kollarında faaliyette bulunanlar;

(7103 Sayılı Kanunun 3 üncü maddesiyle eklenen bent; Yürürlük: 27.03.2018)

  9 –  14/3/2013 tarihli ve 6446 sayılı Elektrik Piyasası Kanunu uyarınca lisanssız yürütülebilecek faaliyetler kapsamında yenilenebilir enerji kaynaklarına dayalı elektrik enerjisi üretimi amacıyla, sahibi oldukları veya kiraladıkları konutların çatı ve/veya cephelerinde kurdukları kurulu gücü azami 10 kW’a kadar (10 kW dâhil) olan (Kat maliklerince ana gayrimenkulün ortak elektrik enerjisi ihtiyacının karşılanması amacıyla kurulan dâhil) yalnızca bir üretim tesisinden üretilen elektrik enerjisinin ihtiyaç fazlasını son kaynak tedarik şirketine satanlar (Bu bendin uygulanmasında üçüncü fıkra hükmü dikkate alınmaz.);

  10 –  Yukarıdaki bentlerde sözü edilen işlere benzerlik gösterdikleri Maliye Bakanlığınca kabul edilen ticaret ve sanat işleri ile iştigal edenler.

Ticarî, ziraî veya meslekî kazancı dolayısı ile gerçek usûlde Gelir Vergisine tâbi olanlar ile yukarıda sayılan işleri Gelir ve Kurumlar Vergisi mükelleflerine bağlılık arz edecek şekilde yapanlar esnaf muaflığından faydalanamazlar.

Bir işyeri açmaksızın münhasıran gezici olarak, milli piyango bileti satanlar ile 4077 sayılı Tüketicinin Korunması Hakkında Kanuna göre gerçek ve tüzel kişilerin mallarını iş akdi ile bağlı olmaksızın bunlar adına kapı kapı dolaşmak suretiyle tüketiciye satanlar yukarıdaki şartlarla sınırlı olmaksızın gelir vergisinden muaftır.

Bu muaflığın, 94 üncü madde uyarınca tevkif suretiyle kesilen vergiye şümulü yoktur denilmektedir.

*Vergi  Kesintisi  Uygulaması ( Stopaj Kesintisi ) Oranları

           Vergiden  Muaf  Esnaf  sayılmayan ( Nihai Tüketici )  kişilere de  gider pusulası düzenlenmekte  fakat  stopaj uygulanmamaktadır.

* Gider Pusulasında uygulanacak ( Vergiden Muaf Esnaf ) stopaj oranlarını şu şekilde sıralayabiliriz:

• Havlu, çarşaf, çorap, halı, kilim, dokuma mamulleri, örgü, dantel, her nevi  nakış  işleri ve her nevi  turistik eşya, hasır, sepet, süpürge, paspas, fırça, yapma çiçek ve benzeri  emtia  bedelleri  veya  bu  emtianın  imalinde ödenen  hizmet  bedelleri  üzerinden, (%2)

• Hurda mal alımlarında (%2)
• Diğer mal alımları için (%5)
• Diğer hizmet alımları (üstte yer alan alt bentler hariç olmak üzere mal ve hizmet  bedelinin  ayrılamaması hali de bu kapsamdadır) için, (%10)
• Eğer mal veya  hizmet  alınan kişi  vergi mükellefi  olmayıp  esnaf muaflığından da yararlanmıyorsa  ve gerçek veya   tüzel  kişilerin mallarını iş akdi ile bağlı olmaksızın bunlar adına kapı kapı dolaşmak suretiyle  tüketiciye satıyorsa  ödenen  komisyon, prim  gibi  ödemelerden (%20) oranında  stopaj yapılır.

Saygılarımla;

S.M Mali Müşavir

Sibel KAROĞLU