İZAHA DAVET MÜESSESİ

İZAHA DAVET MÜESSESİ

İzaha davet müessesesi, verginin ziyaa uğradığına delalet eden emareler bulunduğuna dair yetkili merciler tarafından yapılmış ön tespitlerle ilgili olarak aynı merciler tarafından mükelleflerden açıklama talep edilmesidir.

 İzaha davet müessesesinin amacı nedir?

Vergi zıyaına sebebiyet vermediği anlaşılan mükelleflerin konuyla ilgili vergi incelemesini veya takdire sevk edilmesini önlemekte,

Vergi zıyaına sebebiyet verildiği durumlarda ise belirli şartlar dahilinde indirimli ceza uygulanmak suretiyle mükellefleri daha ağır yaptırımlardan korumaktadır.

Eksik veya yanlış yapılan vergi beyanının tamamlanması veya düzeltilmesi,

İzahın yapıldığı tarihten itibaren 15 gün içerisinde, hiç verilmemiş olan vergi beyannamelerinin verilmesi,

Ödeme süresi geçmiş bulunan vergilerin, ödemenin geciktiği her ay ve kesri için uygulanacak gecikme zammı oranında bir zamla (izah zammı) aynı sürede ödenmesi şartıyla vergi ziyaı cezasının ziyaa uğratılan vergi üzerinden %20 oranında kesilecektir. Diğer bir ifadeyle vergi ziyaı cezası %80 indirimli olarak ödenebilecektir.

İdare ve mükellefler arasındaki uyuşmazlıkların azaltılması,

▪ Olayların gerçek mahiyetinin tespit edilmesine mükelleflerce daha çok katkıda bulunulması,

▪ Vergiye gönüllü uyumun artırılması amaçlanmaktadır.

 İZAH DEĞERLENDİRME KOMİSYONU

Vergi Usul Kanununun “İzaha davet” başlıklı maddesinin son fıkrasında, Maliye Bakanlığı izaha daveti yapacak mercii belirlemeye yetkili kılınmıştır. Bu yetkiye istinaden hazırlanmakta olan VUK Tebliğ Taslağında,

-Gelir İdaresi Başkanlığı ve

-Vergi Denetim Kurulu Başkanlığı

bünyesinde “İzah Değerlendirme Komisyonları” kurulması öngörülmektedir.

1-Gelir İdaresi Başkanlığı  bünyesinde kurulan İzah Değerlendirme Komisyonları ilgisine göre;

Vergi Dairesi Başkanlıklarında oluşturulacak komisyon; Vergi Dairesi Başkanı veya Grup Müdürünün başkanlığında, Vergi Dairesi Müdürlerinden veya Müdürlerden,

Defterdarlıklarda oluşturulacak komisyon; Defterdar veya Defterdar yardımcısının başkanlığında, Gelir Müdürü ile Vergi Dairesi Müdüründen olmak üzere toplam üç kişiden oluşur.

2-Vergi Denetim Kurulu Başkanlığı bünyesinde;

Başkanlık tarafından biri komisyon başkanı olarak belirlenecek üç Vergi Müfettişinden oluşur. Ayrıca, söz konusu komisyonlar için yeteri kadar yedek üye seçilir.

Görev ve Yetkileri

Konunun, izaha davet kapsamında olup olmadığını ve yetkisi dahilinde olup olmadığını değerlendirir.

İzaha davet kapsamında ,yetkisinde olmadığını tespit ettiği konulara ilişkin aldığı kararın bir örneğini Gelir İdaresi Başkanlığı Denetim ve Uyum Yönetimi Daire Başkanlığına gönderir.

Vergi kanunlarının verdiği yetki kapsamında vergi incelemesi yapmaya ve/veya mükellefler veya mükelleflerle muamelede bulunan diğer gerçek ve tüzel kişilerden bilgi toplamaya yetkili kılınanlar tarafından doğrudan veya dolaylı olarak elde edilen ve ilgili birimler tarafından kendisine intikal ettirilen bilgi, bulgu veya verilerden hareketle verginin ziyaa uğramış olabileceğine ilişkin ön tespiti yaptığına dair karar alır.

Haklarında ön tespit yapılanlara hitaben yazılan izaha davet yazısını tebliğ edilmek üzere gönderir.

Kendisine yapılacak izahatları en geç 10 gün içerisinde değerlendirip sonuca bağlar.

Komisyonlar, üyelerinin tamamının katılımıyla toplanabilir ve çoğunlukla karar verebilir. Komisyon başkan ve üyelerinin herhangi bir nedenle görevlerinin başında bulunmaması hâlinde yedek üyelerin görev yapması söz konusudur.

Ön tespit

Ön tespit, vergi kanunlarının verdiği yetki kapsamında vergi incelemesi yapmaya ve/veya mükellefler veya mükelleflerle muamelede bulunan diğer gerçek ve tüzel kişilerden bilgi toplamaya yetkili kılınanlar tarafından doğrudan veya dolaylı olarak elde edilen bilgi, bulgu veya verilerin  İzah Değerlendirme Komisyonuna intikal ettirilmesi neticesinde, mezkûr komisyon tarafından verginin zıyaa uğramış olabileceği ve mükellefin izaha davet edilebileceği yönünde yapılan tespiti ifade eder.

-Vergi İncelemesine başlanılmamış veya Takdir Komisyonuna sevk İşleminin yapılmamış olması

– İhbarda bulunulmamış olması gerekir.

İzaha davet kapsamına alınan konular;

• Ba-Bs Bildirim Formlarında Yer Alan Bilgilerin Analizi Sonucunda Mükelleflerin İzaha Davet Edilmesi. Kredi Kartı Satış Bilgileri ile Katma Değer Vergisi (KDV) Beyannamelerinin Karşılaştırılması Sonucunda Mükelleflerin İzaha Davet Edilmesi

• Yıllık Beyannameler ile Muhtasar ve Prim Hizmet Beyannamelerinin Karşılaştırılması Sonucunda Mükelleflerin İzaha Davet Edilmesi

• Yıllık Beyannameler ile Muhtasar ve Prim Hizmet Beyannamelerinin Karşılaştırılması Sonucunda Mükelleflerin İzaha Davet Edilmesi

• Dağıttığı Kâr Üzerinden Tevkifat Yapmadığı Tespit Edilenlerin İzaha Davet Edilmesi

• Yıllık Gelir ve Kurumlar Vergisi Beyannameleri Üzerinde Yapılan İndirimleri, Kanuni Oranları Aşan Mükelleflerin İzaha Davet Edilmesi
• Geçmiş Yıl Zararlarının Mahsubu Yönünden Mükelleflerin İzaha Davet Edilmesi
• İştirak Kazançlarını İlgili Hesapta Göstermeyen Mükelleflerin İzaha Davet Edilmesi
• Örtülü Sermaye Yönünden Mükelleflerin İzaha Davet Edilmesi
• Kurumlar Vergisi Kanununun 5/1-e Maddesindeki İstisna ile İlgili Olarak Mükelleflerin İzaha Davet Edilmesi

• Ortaklardan Alacaklar İçin Hesaplanması Gereken Faizler Yönünden Mükelleflerin İzaha Davet Edilmesi

• Ortaklık Hakları veya Hisselerini Elden Çıkardıkları Halde Beyanda Bulunmayan Limited Şirket Ortaklarının İzaha Davet Edilmesi

• Gayrimenkul Alım/Satım Bedelinin Eksik Beyan Edilmiş Olabileceğine Dair Haklarında Tespit Bulunanların İzaha Davet Edilmesi

• Gayrimenkullere İlişkin Değer Artışı Kazançları Yönünden Mükelleflerin İzaha Davet Edilmesi
• Gayrimenkul Sermaye İratlarını Beyan Etmeyen veya Eksik/Hatalı Beyan Eden Mükelleflerin İzaha Davet Edilmesi

• Sahte veya Muhteviyatı İtibarıyla Yanıltıcı Belge Kullanılması Durumunda Mükelleflerin İzaha Davet Edilmesi

Sahte belge kullananlarda izaha davette şartları;

Vergi Usul Kanununun 359’ncu(kaçakçılık) maddesinde yer alan fiillerle, verginin ziyaa uğratılmış olabileceği hallerde izaha davet hükümleri uygulanmayacaktır.

Bununla birlikte, sahte veya muhteviyatı itibarıyla yanıltıcı belge kullanma fiilinin işlenmiş olabileceğine dair vergi inceleme yetkisini haiz kişilerce düzenlenen raporlara istinaden yapılan ön tespitlerde,

Kullanılan sahte veya muhteviyatı itibarıyla yanıltıcı belge tutarının;

– Her bir belge itibarıyla 50.000 TL’yi geçmemesi,

– Mükellefin ilgili yıldaki toplam mal ve hizmet alışlarının %5’ini aşmaması kaydıyla mükelleflerden izahat istenecektir. Belge tutarının hesaplanmasında vergiler hariç tutarlar dikkate alınacaktır.

Mükelleflerin izaha davet edilip edilmeyeceğinin belirlenmesinde sahte veya muhteviyatı itibarıyla yanıltıcı olarak kullanılmış olabilecek belgeler, her bir ön tespit bakımından ayrı ayrı değerlendirilecektir.Vergi ziyaına sebebiyet verilmediği, beyanname verilmesini gerektiren bir durumun olmadığının anlaşılması halinde, vergi incelemesi ve takdir komisyonuna sevk işlemi yapılmayacaktır. Ön tespit bilgilerinin doğru olması durumunda, izahatın yapıldığı tarihten itibaren 15 gün içerisinde beyannamenin verilmesi istenecektir. Yine bu süre içerisinde verginin, gecikme zammıyla(izah zammı) birlikte ödenmesi gerekmektedir. Bu durumda vergi ziyaı cezası, verginin % 20 oranında kesilecektir.

İZAHA DAVET SÜRECİ

İzaha davet kapsamına girdiği değerlendirilen konulara ilişkin veriler, izaha davet müessesesi ile ilgili koordinasyonu sağlayan Gelir İdaresi Başkanlığı Denetim ve Uyum Yönetimi Daire Başkanlığı tarafından ilgili vergi dairesi başkanlığına aktarılır. İzaha davet komisyonu tarafından yapılan değerlendirme sonucunda; İzaha davet edilmesine engel bir hususun olmadığı tespit edilenler için komisyon tarafından ön tespit tutanağı düzenlenir. Ön tespit tutanağı düzenlendikten sonra izaha davet edilecek mükellefler, durumun önceliği de (zamanaşımı vs.) dikkate alınmak suretiyle değerlendirmeye tabi tutulur ve kendilerine ‘İzaha davet yazısı’ tebliğ edilir. Mükellefin vergi incelemesi veya takdir komisyonuna sevk edilmiş olduğu ya da mükellef hakkında ihbar bulunduğu durumlarda; bunların izaha davet kapsamında ele alınacak konuya ilişkin olup olmadığı ya da bu konuyu kapsayıp kapsamadığı hususunda tereddüt oluşması halinde ilgisine göre vergi incelemesini yapan birime, takdir komisyonuna veya ihbar ve inceleme taleplerini değerlendirme komisyonuna sorulur. Herhangi bir şartın ihlali durumunda bu durum gerekçeli olarak bir tutanağa bağlanır. Tutanağın bir örneği Denetim ve Uyum Yönetimi Daire Başkanlığına gönderilir, gelen sonuca göre gerekli işlem tesis edilir.

MÜKELLEFİN İZAHTA BULUNMASI

İzaha davet yazısı tebliğ edilen mükelleflerin indirimli ceza uygulamasından yararlanmak için izaha davet yazısının tebliğ tarihinden itibaren 15 GÜN içerisinde yetkili komisyona izahta bulunması gerekmektedir. Süresinde yapılan izah, komisyonca en geç 10 gün içinde değerlendirilerek sonuca bağlanacaktır.

Bununla birlikte, izaha davet şartlarından herhangi birini taşımadığı anlaşılan mükelleflerin vergi beyannamelerini vermelerine engel bir durum bulunmamakta olup, vergi incelemesine başlanılmadan veya takdir komisyonuna sevk edilmeden beyannamelerini vermiş olanlara, ziyaa uğratılan vergi üzerinden Vergi Usul Kanununun 344 üncü maddesi gereği %50 oranında vergi ziyaı cezası kesilecektir.

İZAHIN DEĞERLENDİRİLMESİ

Ziyaa uğratılmış olabilecek vergi tutarını doğrular nitelikteki izah söz konusu ise;

Bu durumda, izahın yapıldığı tarihten itibaren 15 gün içerisinde hiç verilmemiş olan vergi beyannamelerinin verilmesi, eksik veya yanlış yapılan vergi beyanının tamamlanması veya düzeltilmesi, ödeme süresi geçmiş bulunan vergilerin, ödemenin geciktiği her ay ve kesri için, uygulanacak gecikme zammı oranındaki izah zammıyla ödenmesi gerekmektedir  Bu şartların sağlanması sonucunda vergi ziyaı cezası, ziyaa uğratılan vergi üzerinden %20 oranında kesilecektir.

Verginin ziyaa uğratılmadığına ilişkin yapılan izah üzerine, yapılan izahın yeterli bulunması durumunda ise;

Haklarında yapılan ön tespite ilişkin vergi ziyaına neden olunmadığı yönünde mükellefçe izahta bulunulması üzerine, mükellefin izahının komisyonca yeterli bulunması ve beyanname verilmesini veya vergi beyanının tamamlanmasını gerektirir bir durumun olmadığının değerlendirilmesi halinde, mükellef hakkında söz konusu tespitle ilgili olarak vergi incelemesine ve takdir komisyonuna sevk işlemi yapılmayacaktır.

Verginin ziyaa uğratılmadığına ilişkin yapılan izah üzerine, yapılan izahın yeterli bulunmaması durumunda ise;

Mükellefçe yapılan izahın komisyonca yeterli bulunmaması ve beyanname verilmesini gerektiren bir durumun bulunduğunun değerlendirilmesi halinde bu durum mükellefe bildirilecektir. Bu bildirim üzerine, izahın yapıldığı tarihten itibaren 15 günlük süre sona ermeden mükellefçe; hiç verilmemiş olan vergi beyannamelerinin verilmesi, eksik veya yanlış yapılan vergi beyanının tamamlanması veya düzeltilmesi, ödeme süresi geçmiş bulunan vergilerin, ödemenin geciktiği her ay ve kesri için uygulanacak gecikme zammı oranındaki izah zammıyla ödenmesi şartlarıyla vergi ziyaı cezası, ziyaa uğratılan vergi üzerinden %20 oranında kesilecektir.

Yapılan izahın yeterli bulunmaması ve mükellef tarafından Vergi Usul Kanununun 370 inci maddesinde öngörülen işlemlerin gerçekleştirilmemesi durumunda incelemeye veya takdire sevk işlemleri yapılacaktır.

 CEZA UYGULAMASINDA DİKKAT EDİLMESİ GEREKEN HUSUSLAR

-İzahı süresinde yapmayan ancak izaha davet yazısının kendisine tebliğinden itibaren 15 gün içinde ön tespitte yer alan konuya ilişkin beyanname verenler hakkında da maddede belirtilen şartlar dahilinde %20 oranında vergi zıyaı cezası kesilir.

– Süresinde yapılan izah tarihinden veya izah yapılsın ya da yapılmasın izaha davet yazısının tebliğinden itibaren 15 gün içinde beyanname verilmekle birlikte ön tespitte yer alan vergi tutarından daha az ya da daha fazla tutarda vergi tarhını gerektiren beyanname verenlere de bu ceza %20 oranında kesilir. Daha sonra vergi inceleme raporu ya da takdir komisyonu kararına göre fark çıkması durumunda bu fark üzerinden vergi tarh edilir ve tarh edilen bu vergi tutarına göre ceza kesilir.

-Vergi beyannamesi verilmesini gerektirmeyen hallerde (Tapu harcı beyanı vb.) mükelleflerden ayrı bir beyanname alınmayacaktır.

-Vergi Usul Kanununun 370 inci maddesi kapsamında %20 oranında kesilen vergi zıyaı cezasına ilişkin ihbarnamelerin tebliği üzerine mükellefler tarhiyat sonrası uzlaşma başvurusunda bulunabilirler.

Saygılarımla;

S.M.MALİ MÜŞAVİR

TUĞBA GÜNDÜZ